Methode
Focus op 15de eeuw
Sinds het begin van het project in 2009 ligt de nadruk van de ontsluiting van de inhoud van de schepenbankregisters op de 15de-eeuwse, Dietse akten. Qua inhoud vormen zij de meest interessante groep. Voor beginnende transcribenten is het schrift uit deze periode ook een goed beginpunt om zich de paleografie eigen te maken. Ze worden geconfronteerd met de verschillende soorten afkortingen, die later ook, maar in mindere mate voorkomen.
Transcriptie vs. annotatie
We hebben ervoor gekozen om volledige transcripties te maken van de Dietse akten. Er staat immers meer informatie in dan enkel persoons- of plaatsnamen. Van in het begin was het een bewuste beslissing om de onderzoeker niet te beperken in zijn opties, door slechts een deel van de inhoud te ontsluiten. Dat dit de juiste beslissing is gebleken, bewijzen de verschillende thesissen die sinds het begin van het project op basis van ons materiaal werden geschreven. Ook taalkundigen blijken zeer tevreden met deze diepteontsluiting.
Voor de Latijnse akten kozen we wel voor een indexsysteem. Deze akten zijn immers zodanig stereotiep dat ze veel gelijkenis vertonen met een hedendaags invulformulier. Als gevolg daarvan worden er ook extreem veel en ingewikkelde afkortingen gebruikt, die voor een leek moeilijk op de juiste manier aan te vullen zijn. We hebben ervoor gekozen om niet zomaar te indexeren, maar om op de beelden te annoteren. De ‘betekenisvolle’, ‘indexwaardige’ elementen, zoals persoonsnamen, toponiemen, gebouwen, aktetypen en dergelijke worden op het beeld ‘getagd’: er wordt een kadertje rond getrokken. Aan dit gemarkeerde veld kunnen dan de nodige metadata worden toegevoegd. Dit systeem is ontwikkeld en staat op punt, maar is nog niet voorbij de testfase geraakt, wegens dringendere prioriteiten.
Schrijfkamers en inventarisnummers
Vanaf 1399 telt de Leuvense schepenbank 3 schrijfkamers: de klerkenkamers die u nog steeds kan zien wanneer u binnenkomt in de wandelzaal van het stadhuis. Hier werd in principe elk schepenjaar een volledig register geproduceerd. In theorie hebben we dus van elk schepenjaar drie registers.
In de inventaris die Joseph Cuvelier in de eerste helft van de 20ste eeuw heeft opgesteld, rangschikt hij de registers chronologisch per schrijfkamer. SAL wijst erop dat het register thuis hoort in het ancien régimearchief van de stad Leuven.
De registers
Ons vroegste register dateert van 1362 en komt uit de tweede schrijfkamer. In de beginjaren zijn er wel wat hiaten en is het inbinden bij momenten nogal chaotisch gebeurd, zodat het terugvinden van een akte soms een ernstig puzzelwerk wordt. Daarna verlopen de registers vrij chronologisch, met de noodzakelijke uitzonderingen die de regel bevestigen uiteraard... In de jaren 1960 werden de meeste registers gefolieerd en sindsdien vormt deze nummering een meer betrouwbare en snellere referentie voor het terugvinden van een akte.
De registers zijn de minuten van de beslissingen van de schepenen en vormen dus het kladwerk, waarop de officiële akten op perkament desgewenst werden gebaseerd.
Vanaf 1795 (de Franse periode) verliezen de schepenbankregisters hun rechtsgeldigheid en werd de schepenbank dan ook vervangen door andere instellingen.
Schepenjaren en paasstijl
De nieuwe schepenen werden elk jaar op Sint-Jansmis (24 juni) bekleed met hun ambt. Dit heeft als gevolg dat een schepenjaar en dus ook een schepenbankregister loopt van 24 juni tot en met 23 juni van het volgende jaar.
Bovendien hanteerde men in Leuven tot 1576 de paasstijl. Dat wil zeggen dat het nieuwe jaar niet begint op 1 januari, maar met Pasen. Dit kan het dateren van een akte ietwat bemoeilijken omwille van overlappende jaren en de beschrijvende manier van dateren in de periode rond Pasen. De paasdatum kennen is dus essentieel voor een correcte datering.
De zoekfunctie
De gemaakte transcripties die online staan zijn integraal doorzoekbaar.
• Klik op transcription search, voer een zoekterm in en klik op submit.
• U krijgt nu de zoekresultaten voor uw ingegeven term. De transcriptie waarin uw term voorkomt, wordt
weergegeven en de term wordt aangeduid in het geel.
• U kunt ook zoeken in een bepaald register door aan de rechterkant een register te kiezen in de drop downlijst.
• Wanneer u op de aktenaam in het blauw klikt, komt u bij de akte in kwestie terecht. Hier kan u dan de
integrale transcriptie en alle andere gegevens nalezen. Klikken op de foliozijde in het blauw, brengt u
bij het beeld.
Mogelijkheden bij het zoeken
Eén woord
• De volledige spelling: bijvoorbeeld weduwe
resultaat: alle akten waarin het woord weduwe voorkomt
• Eén letter is onzeker: gebruik een ?: bijvoorbeeld wed?we
resultaat: alle akten waarin het woord weduwe voorkomt, maar ook bijvoorbeeld wedewe
• Meerdere letters zijn onzeker: gebruik een *: bijvoorbeeld wed*
resultaat: alle akten waarin een woord voorkomt dat begint met wed, dus niet enkel weduwe of wedewe
maar ook bijvoorbeeld wederkeren
Twee woorden
• U wilt dat enkel de akten worden weergegeven waarin de woorden in de gevraagde volgorde voorkomen: typ
een + tussen de woorden, bijvoorbeeld inne+verschenen
resultaat: alle akten waarin de woorden inne en verschenen onmiddellijk na elkaar voorkomen
• U wilt dat alle akten worden weergegeven waarin de twee woorden van uw keuze voorkomen, maar niet
noodzakelijk in die volgorde: typ een spatie tussen de woorden, bijvoorbeeld inne verschenen
resultaat: alle akten waarin zowel het woord inne als verschenen voorkomen, maar niet noodzakelijk
onmiddellijk na elkaar
De eerste (web)pagina van een register
Op de pagina die u te zien krijgt als u een register open klikt, vindt u heel wat informatie. Vooreerst ziet u wie meewerkte aan de inhoudelijke ontsluiting ervan: zowel diegenen die de akten voorbereidden op transcriptie, de transcribenten als de correctoren. U kunt nagaan hoe dik het register is aan de hand van het aantal beelden. Onder ‘geïndexeerde akten’ vindt u de akten die klaar zijn voor transcriptie. Hoe ver de transcriptie van het register gevorderd is, vindt u bij ‘getranscribeerde akten’.
U kunt ook zien over welke schepenjaren het register handelt en wie de schepenen en burgemeesters in functie waren.
Deze pagina is ook het vertrekpunt om te gaan bladeren door het register (per foliozijde = beeld per beeld; per akte = per voorbereide akte en per gepubliceerde transcriptie). Tenslotte kunt u ook de transcripties van dat register integraal gaan doorzoeken.
Sinds het begin van het project in 2009 ligt de nadruk van de ontsluiting van de inhoud van de schepenbankregisters op de 15de-eeuwse, Dietse akten. Qua inhoud vormen zij de meest interessante groep. Voor beginnende transcribenten is het schrift uit deze periode ook een goed beginpunt om zich de paleografie eigen te maken. Ze worden geconfronteerd met de verschillende soorten afkortingen, die later ook, maar in mindere mate voorkomen.
Transcriptie vs. annotatie
We hebben ervoor gekozen om volledige transcripties te maken van de Dietse akten. Er staat immers meer informatie in dan enkel persoons- of plaatsnamen. Van in het begin was het een bewuste beslissing om de onderzoeker niet te beperken in zijn opties, door slechts een deel van de inhoud te ontsluiten. Dat dit de juiste beslissing is gebleken, bewijzen de verschillende thesissen die sinds het begin van het project op basis van ons materiaal werden geschreven. Ook taalkundigen blijken zeer tevreden met deze diepteontsluiting.
Voor de Latijnse akten kozen we wel voor een indexsysteem. Deze akten zijn immers zodanig stereotiep dat ze veel gelijkenis vertonen met een hedendaags invulformulier. Als gevolg daarvan worden er ook extreem veel en ingewikkelde afkortingen gebruikt, die voor een leek moeilijk op de juiste manier aan te vullen zijn. We hebben ervoor gekozen om niet zomaar te indexeren, maar om op de beelden te annoteren. De ‘betekenisvolle’, ‘indexwaardige’ elementen, zoals persoonsnamen, toponiemen, gebouwen, aktetypen en dergelijke worden op het beeld ‘getagd’: er wordt een kadertje rond getrokken. Aan dit gemarkeerde veld kunnen dan de nodige metadata worden toegevoegd. Dit systeem is ontwikkeld en staat op punt, maar is nog niet voorbij de testfase geraakt, wegens dringendere prioriteiten.
Schrijfkamers en inventarisnummers
Vanaf 1399 telt de Leuvense schepenbank 3 schrijfkamers: de klerkenkamers die u nog steeds kan zien wanneer u binnenkomt in de wandelzaal van het stadhuis. Hier werd in principe elk schepenjaar een volledig register geproduceerd. In theorie hebben we dus van elk schepenjaar drie registers.
In de inventaris die Joseph Cuvelier in de eerste helft van de 20ste eeuw heeft opgesteld, rangschikt hij de registers chronologisch per schrijfkamer. SAL wijst erop dat het register thuis hoort in het ancien régimearchief van de stad Leuven.
De registers
Ons vroegste register dateert van 1362 en komt uit de tweede schrijfkamer. In de beginjaren zijn er wel wat hiaten en is het inbinden bij momenten nogal chaotisch gebeurd, zodat het terugvinden van een akte soms een ernstig puzzelwerk wordt. Daarna verlopen de registers vrij chronologisch, met de noodzakelijke uitzonderingen die de regel bevestigen uiteraard... In de jaren 1960 werden de meeste registers gefolieerd en sindsdien vormt deze nummering een meer betrouwbare en snellere referentie voor het terugvinden van een akte.
De registers zijn de minuten van de beslissingen van de schepenen en vormen dus het kladwerk, waarop de officiële akten op perkament desgewenst werden gebaseerd.
Vanaf 1795 (de Franse periode) verliezen de schepenbankregisters hun rechtsgeldigheid en werd de schepenbank dan ook vervangen door andere instellingen.
Schepenjaren en paasstijl
De nieuwe schepenen werden elk jaar op Sint-Jansmis (24 juni) bekleed met hun ambt. Dit heeft als gevolg dat een schepenjaar en dus ook een schepenbankregister loopt van 24 juni tot en met 23 juni van het volgende jaar.
Bovendien hanteerde men in Leuven tot 1576 de paasstijl. Dat wil zeggen dat het nieuwe jaar niet begint op 1 januari, maar met Pasen. Dit kan het dateren van een akte ietwat bemoeilijken omwille van overlappende jaren en de beschrijvende manier van dateren in de periode rond Pasen. De paasdatum kennen is dus essentieel voor een correcte datering.
De zoekfunctie
De gemaakte transcripties die online staan zijn integraal doorzoekbaar.
• Klik op transcription search, voer een zoekterm in en klik op submit.
• U krijgt nu de zoekresultaten voor uw ingegeven term. De transcriptie waarin uw term voorkomt, wordt
weergegeven en de term wordt aangeduid in het geel.
• U kunt ook zoeken in een bepaald register door aan de rechterkant een register te kiezen in de drop downlijst.
• Wanneer u op de aktenaam in het blauw klikt, komt u bij de akte in kwestie terecht. Hier kan u dan de
integrale transcriptie en alle andere gegevens nalezen. Klikken op de foliozijde in het blauw, brengt u
bij het beeld.
Mogelijkheden bij het zoeken
Eén woord
• De volledige spelling: bijvoorbeeld weduwe
resultaat: alle akten waarin het woord weduwe voorkomt
• Eén letter is onzeker: gebruik een ?: bijvoorbeeld wed?we
resultaat: alle akten waarin het woord weduwe voorkomt, maar ook bijvoorbeeld wedewe
• Meerdere letters zijn onzeker: gebruik een *: bijvoorbeeld wed*
resultaat: alle akten waarin een woord voorkomt dat begint met wed, dus niet enkel weduwe of wedewe
maar ook bijvoorbeeld wederkeren
Twee woorden
• U wilt dat enkel de akten worden weergegeven waarin de woorden in de gevraagde volgorde voorkomen: typ
een + tussen de woorden, bijvoorbeeld inne+verschenen
resultaat: alle akten waarin de woorden inne en verschenen onmiddellijk na elkaar voorkomen
• U wilt dat alle akten worden weergegeven waarin de twee woorden van uw keuze voorkomen, maar niet
noodzakelijk in die volgorde: typ een spatie tussen de woorden, bijvoorbeeld inne verschenen
resultaat: alle akten waarin zowel het woord inne als verschenen voorkomen, maar niet noodzakelijk
onmiddellijk na elkaar
De eerste (web)pagina van een register
Op de pagina die u te zien krijgt als u een register open klikt, vindt u heel wat informatie. Vooreerst ziet u wie meewerkte aan de inhoudelijke ontsluiting ervan: zowel diegenen die de akten voorbereidden op transcriptie, de transcribenten als de correctoren. U kunt nagaan hoe dik het register is aan de hand van het aantal beelden. Onder ‘geïndexeerde akten’ vindt u de akten die klaar zijn voor transcriptie. Hoe ver de transcriptie van het register gevorderd is, vindt u bij ‘getranscribeerde akten’.
U kunt ook zien over welke schepenjaren het register handelt en wie de schepenen en burgemeesters in functie waren.
Deze pagina is ook het vertrekpunt om te gaan bladeren door het register (per foliozijde = beeld per beeld; per akte = per voorbereide akte en per gepubliceerde transcriptie). Tenslotte kunt u ook de transcripties van dat register integraal gaan doorzoeken.
Laatste update:: 2016-08-29 door Agata Dierick